Formacja katechetów
a) Założenia do programu formacji permanentnej katechetów
Formacja permanentna katechetów opiera się na: Piśmie św, Katechizmie Kościoła Katolickiego i Nauce Społecznej Kościoła.
1. Katecheza, jako jedna z istotnych form posługi słowa w Kościele, stanowi zawsze aktualny i doniosły problem życia Kościoła, który wciąż na nowo podejmuje misję nauczania zgodnie ze słowami Chrystusa: „Idźcie i nauczajcie wszystkie narody” (Mt 28,19). Dynamicznie zmieniające się warunki życia, przemiany zachodzące w świecie, stanowią dla Kościoła nieustanne wezwanie do kompetentnego oraz adekwatnego ich odczytywania, a następnie określenia skutecznego oddziaływania (por. KDK 3-10). Katecheza swym zasięgiem obejmuje zarówno orędzie Chrystusa, jak i życie konkretnego człowieka z jego uwarunkowaniami środowiskowymi. Złożone warunki życia współczesnego człowieka, nacechowane szybkimi zmianami, oraz bogactwo orędzia Bożego, wymagają poszukiwania coraz to nowszych metod w zakresie ciągłej formacji katechetów, którzy stanowią podstawę odnowy w Kościele i w całym procesie przemian.
2. Wśród wielu dróg formacji katechetów wyłania się dziś potrzeba małej wspólnoty chrześcijańskiej (zob. DOK 246) jest to możliwe w ramach dekanalnych ośrodków katechetycznych. To w niej jako wspólnocie eklezjalnej, katecheci mogą umacniać swoje powołanie. Wspólnota taka może wywierać wielki wpływ na ich formację. Już samo uczestnictwo w życiu i działaniu eklezjalnej wspólnoty daje katechetom okazję do wzbogacenia swojej własnej osobowości. Wpływ takiej wspólnoty na osobowość katechety dotyczy różnych kierunków rozwoju, a przede wszystkim wpływa na rozwój duchowy i intelektualny.
3. Aktywny udział w życiu wspólnoty Kościoła pozwala katechetom znaleźć w małej wspólnocie eucharystycznej swój cel i swój pełny wyraz (zob. DOK 158-159). W liturgii bowiem aktualizuje się i uobecnia Kościół, permanentna katecheza mistagogiczna i szkoła wiary. Liturgia prowadzi do kontaktu człowieka z Bogiem, a także uczy postaw ogólnoludzkich, jak przebaczenie, umiejętność słuchania, dzielenia się z drugimi, ofiary i ofiarności. Pozwala na autokorektę, uczy pewności siebie i pokory. Każdy z członków takiej wspólnoty ma coś do ofiarowania, do przekazania innym, jakiś dar szczególny, choćby to był dar własnej słabości, bezsiły i bezradności. Właśnie dla tego, że słaby potrzebuje silnego by nie upad a silny słabego by nie popada w pychę.
4. W pracy katechetycznej, niezależnie od miejsca, w którym się ona dokonuje, zawsze podstawową rolę odgrywa osobowość katechety. Decyduje ona o wynikach nauczania i wychowania. Jakkolwiek nauczanie i wychowanie stanowi zawsze wspólną działalność katechety i katechizowanych, to jednak działalność ta kierowana jest przez katechetę. On szuka sposobów wyzwalania motywacji, uczenia się i rozwijania umysłowej i moralno-wolitywnej siły uczniów, decyduje o najbardziej skutecznym doborze metod nauczania i wychowania. Mówi się, że katecheta jest i pozostanie „duszą” nauczania i wychowania. Dyrektorium katechetyczne wyraźnie podkreśla rolę katechety w procesie katechizacji, gdy stwierdza, że owocność katechezy bardziej gwarantują szlachetne przymioty ludzkie i chrześcijańskie katechety niż wyszukane metody. Poprzez osobowy kontakt katechety z katechizowanym, zgodnie z przykładem Jezusa i apostołów, łatwiej angażuje się sumienie osobiste, dar wiary, co jest właściwe działaniu Ducha Świętego, a siła przekonywania jest znacznie większa (zob. DOK 158).
5.Wszystkie elementy tworzące osobowość katechety muszą być nieustannie kształtowane, rozwijane i aktywizowane. Dzieje się to poprzez formację, która według Dyrektorium powinna być kontynuowana przez cały okres pełnienia posługi katechizowania (zob. DOK cz. V rozdz. II).
6.Jedną z form, poprzez którą ta formacja może się dokonywać w Archidiecezji Szczecińsko-Kamieńskiej, są zespoły katechetów w ramach Dekanalnych ośrodków katechetycznych. To właśnie te małe zespoły dekanalne ze swoimi problemami środowiskowymi mogą wywierć wpływ na katechetów, budząc do aktywności zniechęconych i zagubionych uczniów Chrystusa poprzez dbałość o wspólne dobro jakim jest powołanie katechetyczne. Zespół dekanalny jest naturalnym środowiskiem budzenia dobrych katechetów z uśpienia spowodowanego zniechęceniem czy lokalnymi trudnościami.
7. Jest rzeczą słuszną aby do takich dekanalnych zespołów katechetycznych zaprosić emerytowanych katechetów a także tych, którzy czasowo są pozbawieni możliwości katechizowania. Pozostawanie w bliskości z kolegą, koleżanką katechetą, daje poczucie pewności, bezpieczeństwa i siły. Wówczas katecheta jako jednostka nie jest pozostawiony sam sobie, swojej bezsilności i bezradności, ale znajduje oparcie duchowe i moralne w zespole, korzysta z doświadczeń innych, dzieli się swoimi osiągnięciami, sukcesami, porażkami, niepowodzeniami z innymi, którzy przeżywają podobne sytuacje.
8. Zespół osób uwrażliwionych na dobro wspólne, jakim jest wspólnota katechizujących, może w znacznym stopniu przyczynić się do większej skuteczności wysiłków dydaktycznych i wychowawczych podejmowanych na terenie szkoły, parafii, domu rodzinnego. Może zespołowo wesprzeć także powstawanie dziecięcych i młodzieżowych ruchów, czy stowarzyszeń. Chodzi tu zwłaszcza o Eucharystyczny Ruch Młodych wśród dzieci szkoły podstawowej i Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, wśród młodzieży szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, a także Szkolne Koła Caritas.
9. Formacja stała w dekanalnych ośrodkach katechetycznych powinna zmierzać do wydania owoców poprzez konkretne formy pracy z dziećmi i młodzieżą. Dla tego zespoły robocze powinny pracować według poziomów nauczania, względnie według problemów wychowawczych, związanych dzisiaj zwłaszcza z przejawami społecznej patologii szerzącej się wśród dzieci i młodzieży. Rzeczywistość w jakiej znalazła się katecheza w ostatnich latach w ramach transformacji różnych sfer naszego życia społecznego domaga się nowych rozwiązań, przy pomocy których można będzie sprawnie inspirować, organizować i administrować działalność katechetyczno-pastoralną w archidiecezji oraz prowadzić stałą formację katechetów.
10. Formacja katechetów obejmuje różne wymiary. Dyrektorium ogólne o katechizacji ujmuje to najogólniej jako: być, wiedzieć, umieć działać(DOK 238). Najgłębszy wymiar odnosi się do samego być katechety, do jego rozwoju ludzkiego i chrześcijańskiego. Można dostrzec fakt uśpienia dobrych katechetów co prowadzi do tego, że mówi się w większości tylko o złych, przeżywających kryzys wiary czy wypalenia zawodowego. Zarówno w przypadku dobrych jak i słabych katechetów, należy zacząć od głoszenia Słowa Bożego. To stanowi podstawowe zadanie animatorów dekanalnych ośrodków katechetycznych. Ze słuchania Słowa Bożego a nie narzekań rodzi się wiara. Dzięki takiemu wsłuchaniu w głos Boga rodzi się w katechecie samoistne to, co katecheta powinien wiedzieć, aby dobrze wypełniać swoje zadanie. Nie zakazy nakazy podpieranie się dyscypliną stanowić winny podstawę formacji ale Słowo Boże, Eucharystia, Duch Święty i diakonia. Te wspólnototwórcze wymiary, przeniknięte podwójną wiernością Bogu i człowiekowi stanowią podstawę formacji stałej w ośrodkach dekanalnych.
11. Katecheza ma określone zadania, dlatego też formacja w dekanalnych ośrodkach winna się opierać na:
a) formacji ascetycznej (zob. DOK 239),
b) formacji biblijno-teologicznej, pedagogicznej (zob. DOK 240, 244),
c) zaangażowania apostolskiego w parafii, dekanacie oraz archidiecezji (zob. DOK 239).
d) integracji ze środowiskiem szkolnym oraz parafialnym (zob. DOK74-76, 257).
12. Celem organizowanych spotkań formacyjnych w ramach dekanalnych ośrodków jest:
a) dynamizowanie wspólnotowości katechetów naszej archidiecezji a w konsekwencji poczucia odpowiedzialności za Kościół, zwłaszcza Kościół lokalny (szczególne podkreślenie roli proboszcza jako inspiratora i koordynatora pracy duszpasterskiej),
b) kształtowanie właściwego klimatu pracy wychowawczej w szkole i parafii, z uwzględnieniem potrzeb ewangelizacyjnych obecnych czasów,
c) wspólne wypracowanie linii formacji katechetycznej dla poszczególnych kategorii katechetów: dzieci, młodzieży, niepełnosprawnych, osób dorosłych i rodzin,
d) przygotowywanie katechetów nie tylko do prowadzenia nauczania religijnego w szkole, ale też do podejmowania różnych form pracy katechetycznej w parafii,
f) wypracowanie stałego przepływu informacji do i od katechetów w zakresie ukazujących się aktów prawnych, kościelnych oraz państwowych.
13. Skuteczność katechezy zawsze jest nieustannym darem Bożym, za pośrednictwem działania Ojca i Syna, i Ducha Świętego. O tej całkowitej zależności katechezy od interwencji Bożej poucza św. Paweł: „Ja siałem, Apollos podlewał, lecz Bóg dał wzrost. Otóż nic nie znaczy ten, kto sieje, ani ten, kto podlewa, tylko Ten, który daje wzrost – Bóg” (1 Kor 3,6-7). Nie jest możliwa ani katecheza, ani ewangelizacja bez działania Boga za pośrednictwem Ducha Świętego. W praktyce katechetycznej ani najbardziej zaawansowane techniki pedagogiczne, ani katecheta obdarzony wyjątkową osobowością nigdy nie mogą zastąpić cichego i dyskretnego działania Ducha Świętego (zob. DOK288). To On jest głównym Sprawcą dzieła katechizacji i Nauczycielem tych, którzy je wykonują (zob. TMA 45). Trzeba więc, aby zamieszkał we wnętrzu ducha katechety cierpliwość i ufność w to, że sam Bóg jest tym, który sprawia narodziny, wzrost i owocowanie nasienia słowa Bożego, zasianego w glebie dobrej i pielęgnowanej z miłością (zob. DOK 289).
14. Wszyscy animatorzy, koordynatorzy katechetyczni podejmujący misję katolickiego nauczania i wychowania w naszej archidiecezji winni zwracać się o wstawiennictwo do Matki Bożej jako naszej Patronki, która widziała swojego Syna wzrastającego „w mądrości, latach i łasce” (Łk 2,52), znajdując w Niej dla siebie duchowy wzór, niezbędny do kontynuowania i utrwalania odnowy współczesnej katechezy w wierze, nadziei i miłości.
